Dış gebelik nedir? Kadınlarda döllenmeden doğuma kadar olan sürecin sağlıklı bir şekilde ilerleyebilmesi için belirli adımların atılması gerekmektedir. Bu adımlardan biri, döllenmiş yumurtanın rahim içerisinde uygun bir konumda yer almasıdır.
Sağlıklı bir gebelik sürecinde, döllenmiş yumurta uterus (rahim) içerisinde endometriyum tabakasına tutunarak buraya yerleşir ve gelişmeye başlar. Ancak, döllenmiş yumurtanın (embriyo) rahim dışında bir yere yerleşmesi durumunda, bu durum dış gebelik veya ektopik gebelik olarak adlandırılır. Ektopik gebelik, normal ve sağlıklı bir gebelik olmadığından, anne sağlığı üzerinde hayati riskler taşır. Bu tür bir gebeliğin devam etmesi mümkün değildir ve en kısa sürede sonlandırılması gerekir. Nadir görülen bir durum olan dış gebelik, her 50 gebelikten yalnızca birinde ortaya çıkar.
Bu makalede, dış gebeliği anlatacağız ve bu durumun belirtilerini, nedenlerini ve tedavi seçeneklerini ele alacağız.
Siz de dış gebelik nedir diyorsanız ve diğer kadın hastalıkları konularında da doğru ve kalıcı bilgileri almak istiyorsanız, Dr. İrem YENGEL ile iletişime geçebilirsiniz.
Dış Gebelik (Ektopik Gebelik) Nedir?
Gebelik, genellikle döllenmiş bir yumurta ile başlar ve normalde bu döllenmiş yumurta rahmin iç yüzeyine yerleşir. Ancak, döllenmiş yumurta uterusun ana boşluğunun dışında yerleşip burada büyümeye başladığında, ortaya çıkan duruma dış gebelik (ektopik gebelik) denir.
Dış gebelik aynı zamanda ektopik gebelik olarak da adlandırılır. Bu tür bir gebelik normal bir şekilde ilerleyemez. Çünkü döllenmiş yumurta rahim dışında yaşayamaz ve büyüyen doku, tedavi edilmezse hayati tehlike arz eden kanamalara neden olabilir. Bu nedenle, dış gebelik durumu tıbbi müdahale gerektirir ve acil bir şekilde tedavi edilmelidir.
Dış Gebelik Neden Olur?
En yaygın ektopik gebelik türü, tubal gebeliktir. Bu durumda, döllenmiş yumurta uterusa gitmekteyken, fallop tüpü genellikle bir iltihap nedeniyle hasar görmüş ve şekilsiz olduğu için tüp içinde sıkışıp kalır. Bazı hormonel dengesizlikler veya döllenmiş yumurtanın anormal gelişimi de dış gebeliğin oluşumunda rol oynayabilir.
Bazı faktörler, bir bireyin dış gebelik riskini artırabilir. Bunlardan biri, daha önce geçirilmiş bir ektopik gebelik vakasıdır. Daha önce bu tür bir ektopik hamilelik yaşayan kişilerin, tekrar aynı durumla karşılaşma olasılığı daha yüksektir.
Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar, özellikle bel soğukluğu veya klamidya gibi enfeksiyonlar, fallop tüplerinde ve yakındaki diğer organlarda iltihaplanmaya neden olabilir. Bu iltihaplanma sonucunda fallop tüpünün şekli bozulabilir ve ektopik gebelik riski artabilir.
Bazı araştırmalar, tüp bebek tedavisi (IVF) veya benzer doğurganlık tedavileri görmüş olan kişilerin ektopik gebelik geçirme olasılığının daha yüksek olduğunu göstermektedir. Ayrıca, kısırlık durumu da dış gebelik riskini artırabilir.
Tubal cerrahi adı verilen, kapalı veya hasarlı bir fallop tüpünü düzeltmek için yapılan bir ameliyat, ektopik gebelik riskini artırabilir.
Doğum kontrol yöntemleri de ektopik gebelik riskini artırabilir. Örneğin, rahim içi araç (RİA) kullanan kişilerde hamile kalma olasılığı çok düşüktür, ancak RİA doğru yerde bulunuyorsa ve birey hamile kalırsa, dış gebelik riski artabilir. Ayrıca, tüp ligasyonu gibi kalıcı doğum kontrol yöntemlerinin ardından da dış gebelik riski artabilir.
Hamile kalmadan hemen önce sigara içmek de ektopik gebelik riskini artırabilir. Sigara içen kişilerin, sigara miktarı arttıkça dış gebelik riski de artabilir.
Dış Gebelik Belirtileri Nelerdir?
Ektopik gebelik belirtileri genellikle gebeliğin 4. ve 12.haftaları arasında başlar. Bu gebelikte oluşan belirtileri sizler için bir araya getirdik.
- Pelvik veya karın ağrısı
- Kanama veya lekelenme
- Omuz ağrısı (kanama sonucu sinirlere baskı yapması durumunda)
- Baş dönmesi veya bayılma
- Düşük kan basıncı
- Rektal basınç hissi
Normal şartlarda, bireyler genellikle ilk aşamada dış gebeliğin belirtilerini fark etmeyebilirler. Bazı ektopik gebelik vakalarında, kadınlar adet görmeme, meme hassasiyeti ve mide bulantısı gibi hamileliğin erken belirtilerine veya semptomlarına sahip olabilirler. Herhangi bir hamilelik testinin sonucu pozitif olabilir, ancak dış gebelik normal bir şekilde devam edemez.
Döllenmiş yumurta uygun olmayan bir yerde büyüdükçe, dış gebeliğin belirtileri daha belirgin hale gelir. İlk uyarılar genellikle hafif vajinal kanama ve pelvik ağrı şeklinde ortaya çıkar. Fallop tüpünden sızan kan, omuz ağrısı veya sık tuvalete çıkma dürtüsü gibi belirtiler gösterebilir.
Bireyin gösterdiği belirtiler ve semptomlar, kanın biriktiği yer ve hangi sinirlerin tahriş olduğuna bağlı olarak değişir. Karnın tek tarafında şiddetli, bıçak saplanması gibi ağrı, kilo kaybı, baş dönmesi ve bayılma gibi belirtiler de ektopik gebelikle ilişkilendirilebilir.
Dış gebelik vakalarının çoğu, yumurtaları yumurtalıklardan rahime taşıyan fallop tüpünde meydana gelir. Bu tipe tubal gebelik denir. Ancak, bazı durumlarda ektopik gebelik yumurtalık, karın boşluğu veya serviks gibi vücudun diğer bölgelerinde de meydana gelebilir.
Döllenmiş yumurta fallop tüpünde fark edilmeden büyüyorsa, tüpün yırtılmasına neden olabilir. Bu durumda karın içinde ciddi kanama başlayabilir. Hayati tehlike arz eden bu durumun belirtileri arasında aşırı baş dönmesi, bayılma ve şok bulunur.
Bu nedenle, vajinal kanamanın eşlik ettiği şiddetli karın veya pelvik ağrısı, aşırı baş dönmesi veya bayılma, omuz ağrısı gibi ektopik gebelik belirtileri gösteren bireyler derhal tıbbi yardım almalıdır.
Dış Gebelik Tanısı Nasıl Konulur?
Dış gebelik tanısı, semptomlar, anamnez, pelvik muayene, ultrasonografi, kan beta-hCG testi ve nadiren laparoskopi gibi yöntemlerle konulur. Bu testlerin kullanımıyla, ektopik gebelik şüphesi doğrulanabilir veya dışlanabilir, böylece uygun tedavi planlanabilir.
Dış Gebelik Nasıl Önlenir?
Dış gebeliği tamamen önlemek mümkün olmasa da, aşağıdaki önlemlerle riskini azaltabilirsiniz:
- Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlardan Kaçının
- Korunma Yöntemlerini Kullanın
- Düzenli Jinekolojik Kontroller
- Sigara ve Alkolden Uzak Durun
- Geçmiş Cerrahi veya Enfeksiyonlar varsa; dikkatli olmak ve adet gecikmesi durumunda gebeliğin yerinin tespit etmek gereklidir.
Ektopik Gebelik Riskini Artıran Faktörler Nelerdir?
Dış gebelik riskini artıran çeşitli faktörler bulunmaktadır. Bu faktörleri sizler için bir araya getirdik.
Geçmişte dış gebelik geçirmiş olmak, bu durumu tekrar yaşama riskini artırabilir. Daha önce dış gebelik yaşanmışsa, yeni bir gebelikte ektopik gebelik riski daha yüksek olabilir.
Enflamasyon veya enfeksiyon durumları da riski artırabilir. Cinsel yolla bulaşan hastalıklar, örneğin bel soğukluğu veya klamidya, üreme organlarında iltihaplanmaya yol açarak dış gebelik riskini artırabilir.
Doğurganlık tedavileri, özellikle tüp bebek (IVF) gibi yöntemler, dış gebelik riskini artırabilir. Bu tür tedavilerin uygulandığı durumlarda ektopik gebelik riski daha fazla gözlemlenebilir. Kısırlık da bu riski artırıcı bir etken olabilir.
Tüp ameliyatları da ektopik gebelik riskini artırabilir. Özellikle tüplerin düzeltilmesi veya onarılması amacıyla yapılan cerrahi işlemler, dış gebelik riskini artırabilir.
Doğum kontrol yöntemleri de riski etkileyebilir. Rahim içi araç (RİA) gibi yöntemler hamileliği önlemede etkili olabilir ancak hamilelik gerçekleşirse dış gebelik riski artabilir. Tüplerin bağlanması olarak bilinen tüp ligasyonu işlemi de kalıcı bir doğum kontrol yöntemi olmasına rağmen ektopik gebelik riskini artırabilir.
Sigara içmek de ektopik gebelik riskini artırıcı faktörlerden biridir. Hamilelik öncesi sigara içmek, ektopik gebelik riskini artırabilir. Sigara içilen miktar arttıkça, bu risk de daha fazla yükselme eğilimi gösterebilir.
Dış Gebelik Tedavisi Nasıldır?
Dış gebelik tedavisi, erken teşhis ve müdahale ile daha başarılı olabilir. Ektopik gebelik tanısı konulduğunda veya şüphelenildiğinde, aşağıdaki tedavi seçenekleri düşünülebilir:
- İlaç Tedavisi: Ektopik gebelik erken dönemde tespit edildiyse ve henüz ciddi bir durum oluşturmamışsa, metotreksat adı verilen bir ilaç kullanılabilir. Bu ilaç, embriyonun büyümesini durdurarak ve dış gebeliği sonlandırarak etki eder. İlaç tedavisi genellikle gebeliğin erken aşamasında ra ve kan beta-hCG düzeyleri uygunsa uygulanır.
- Cerrahi Müdahale: Eğer ektopik gebelik ilerlemiş veya ciddi bir durum oluşturmuşsa, cerrahi müdahale gerekebilir. Laparoskopi (kapalı cerrahi) veya açık cerrahi yöntemler kullanılabilir. Cerrahi müdahalede, dış gebeliğin bulunduğu bölgeye erişilir ve embriyo veya etkilenen dokular çıkarılır. Tedavinin şekli, gebeliğin yerine, büyüklüğüne ve genel sağlık durumuna bağlı olarak belirlenir.
- Rahim Koruyucu Tedavi: Nadir durumlarda, gebelik haftası ilerlememişse ektopik gebelik tedavisi sırasında fallop tüplerinin korunması mümkün olabilir. Bu durumda, tüplerin açılması veya tamir edilmesi gibi işlemler uygulanarak ektopik gebelik çıkarılırken, tüplerin fonksiyonları korunmaya çalışılır. Bu seçenek, gelecekteki doğal gebelik şansını artırabilir.
Ektopik gebelik tedavisi, her kadının durumuna ve gebeliğin ilerlemesine bağlı olarak değişir. Tedavi seçenekleri ve süreci, bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanı tarafından değerlendirilmeli ve kararlaştırılmalıdır. Erken teşhis ve uygun tedavi, dış gebeliğin komplikasyonlarını önlemek ve sağlığı korumak açısından önemlidir.
Ektopik Gebelik Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Ektopik gebelik hakkında merak edilen soruları sizler için bir araya getirdik.
Dış gebelik hayati risk taşır mı?
Embriyonun dış gebelikte kurtarılma durumunu ne yazık ki mümkün değildir. Bununla birlikte anne adayları için de hayati risk taşır. Dış gebelik genellikle çok büyümeden uygun tedavi yöntemleriyle çıkarılmalıdır.
Dış gebelik ne sıklıkla görülür?
Rahim dışı gebelik, tüm gebeliklerin %1.3-2.4’ünde ortaya çıkan, gebeliğin ilk trimester komplikasyonudur.
Ektopik gebelikte bebek olur mu?
Hayır, rahim dışına yerleşen döllenmiş yumurtanın (embriyo) gelişmesi ve bebek olması mümkün değildir.
Dış gebelikte kalp atışı duyulur mu?
Dış gebelik durumlarında embriyonun sağlıklı bir şekilde gelişmesi mümkün olmadığından kalp atışı olmayacaktır.
Ektopik gebelikte adet olunur mu?
Dış gebelikte meydana gelen kanamalar çoğu zaman adet kanaması zannedilebilir. Ancak bu kanamalar çoğu zaman patolojik bir kanamadır. Dış gebeliğin sonlanması halinde söz konusu adet kanamaları görülebilir.
Ektopik gebelikten sonra tekrar hamile kalınabilir mi?
Dış gebelik geçiren bireylerde bu durumun tekrarlaması ihtimaller arasındadır. Ancak başarılı bir gebelik geçirilmesi de mümkündür. Doktorunuzla ektopik gebelik riskini arttıran faktörler hakkında konuşarak temkinli bir şekilde ilerleyebilirsiniz.
Ayrıca ektopik gebelik sürecinden hemen sonra hamilelik yaşanması mümkün olsa da ilk üç ay bekleme ve iyileşme önerilmektedir.
Fallop tüpü alınırsa hamile kalınabilir mi?
Fallop tüplerinizden birini aldırdıysanız, yeniden bebek sahibi olabilirsiniz.
Ektopik gebeliğin en büyük komplikasyonu nedir?
Eğer ektopik gebelik esnasında döllenmiş yumurta büyümeye devam ederse, fallop tüpüne hasar verebilir ve alt karında bölgenizde ağrıya yol açar. Bunun yanı sıra istenmeyen bir tablo olan; dış gebeliğin karın boşluğuna veya çevre bağlar içerisine patlaması durumu yaşanabilir. Dış gebeliğin bu komplikasyonunda anne hayatı tehlikededir.
İstanbul Küçükçekmecedeki kliniğimizi arayarak “dış gebelik” hakkında bilgi alabilir ve diğer tüm işlemler için Dr. İrem YENGEL’in deneyimine güvenebilirsiniz.
