Doğum kontrol hapı nasıl kullanılır? Bu hap, genellikle kadın sağlığı ve aile planlaması bağlamında kullanılan önemli bir araçtır. 1960’lı yıllardan bu yana yaygın olarak kullanılan bu yöntem, dünya genelinde yaklaşık 140 milyon kadın tarafından tercih edilmektedir. 15 ile 49 yaş arası kadınlar arasında, bu yöntemi kullanarak gebelikten korunma oranı %13 civarındadır.
Doğum kontrol hapının etkinliği, düzenli ve kurallara uygun kullanımda %99′a kadar çıkabilmekte, ancak düzensiz veya hatalı kullanımlarda bu oran %91’e düşebilmektedir. Bu haplar sadece gebelikten korunma amacıyla değil, aynı zamanda regl dönemi semptomlarını hafifletme, bazı kanser türlerinin riskini azaltma ve akne tedavisinde de kullanılmaktadır. Bu çok yönlü kullanımı, onu kadın sağlığı için vazgeçilmez bir seçenek haline getirmiştir.
Siz de doğum kontrol hapı nedir, doğum kontrol hapı nasıl kullanılır diyorsanız ve diğer kadın hastalıkları konularında da doğru ve kalıcı bilgileri almak istiyorsanız, Dr. İrem YENGEL ile iletişime geçebilirsiniz.
Doğum Kontrol Hapı Nedir?
Doğum kontrol hapı, hamileliği önlemede oldukça yüksek bir etkinlik gösteren bir yöntemdir. Özellikle her gün düzenli olarak alındığında, bu haplar %99’a varan bir koruma sağlar. Bu hapların içeriğinde, kadın vücudunun doğal hormonları olan östrojen ve progesteronun laboratuvarda üretilmiş versiyonları bulunur. Bunlar, hapın etkinliğinin yanı sıra, adet döngüsünü düzenleme, premenstrüel sendrom (PMS) semptomlarını hafifletme, yumurtalık ve rahim kanseri risklerini azaltma ve akne tedavisinde de rol oynar.
Östrojen ve progesteron içeren bu haplar genellikle “kombine oral kontraseptifler” olarak adlandırılır. Bir diğer tür olan “mini pill” ise sadece progesteron içerir ve genellikle östrojene duyarlı olan kişiler için tercih edilir. Bu haplar, kadın sağlığı ve üreme sağlığı alanında önemli bir rol oynayarak, kadınların yaşam kalitesini artırmada önemli bir araç olmuştur. Şimdi gelelim herkesin merak ettiği doğum kontrol hapı nasıl kullanılır konusuna!
Doğum Kontrol Hapı Nasıl Kullanılır?
Doğum kontrol hapları kullanılmadan önce mutlaka doktor kontrolü ve önerisi gereklidir. Hapların içerdiği hormonlar, kişinin sağlık durumuna göre farklı etkiler gösterebilir, bu yüzden doğru dozaj ve süre, doktor tarafından belirlenmelidir. Bu haplar genelde 21 veya 28 tablet formunda bulunur ve kullanıma başlandığında, kutu bitene kadar her gün aynı saatte alınmalıdır. 21 tabletlik paketlerde, tabletler bittikten sonra bir haftalık ara verilir ki bu süreçte adet kanaması gerçekleşir. Eğer bu bir haftalık arada kanama olmazsa, gebelik ihtimali göz önünde bulundurularak test yapılmalıdır. Yeni kutuya başlamadan önce, adet kanamasının durup durmadığına bakılmaksızın yedi günlük ara verilmelidir.
28 tabletlik paketlerde ise, ilk 21 tablet gebelikten koruyucu hormonları içerirken, son 7 tablet genellikle demir takviyesi amacıyla kullanılır. Bu tür haplar da ilk adet gününde başlanmalı ve bitinceye kadar ara vermeden devam edilmelidir. Tabletlerin üzerindeki ok işaretleri veya gün isimleri, doğru sırayla ilaç almayı kolaylaştırır.
Doğum kontrol haplarının etkinliği, çeşitli faktörlerle azalabilir. Özellikle anti-epileptik, anti-HIV ilaçları ve bazı bitkisel ürünler, hapların etkisini düşürebilir. Haplar her gün aynı saatte alınmalıdır. Eğer kullanım sonrası kusma yaşanırsa veya hapı normal alınan saatinden 12 saat sonra alınırsa, doğum kontrol hapının etkililiği ve gebelikten korunma şansı azalabilir. Bu nedenle, hapların doğru ve düzenli kullanımı çok önemlidir.
Doğum Kontrol Hapı Çeşitleri Nelerdir?
Doğum kontrol haplarının çeşitleri, kullanım amaçlarına, içeriklerine ve alınma şekillerine göre değişiklik gösterir.
Kombine Doğum Kontrol Hapları: Aile planlamasında yaygın olarak kullanılır. Bu haplar, östrojen ve progesteron hormonları içerirler ve genellikle iki ana kategoriye ayrılırlar: monofazik ve multifazik. Monofazik haplar, her tabletin aynı miktarda hormon içerdiği 21 tabletten oluşur ve kullanım kolaylığı için tabletler üzerinde gün isimleri bulunur. Multifazik haplar ise genellikle 28 tablet içerir ve bu tabletlerin 21’i bir tür hormon, kalan 7’si ise farklı bir içerik taşır. Tabletler üzerindeki sıralı numaralar, hapların alınma sırasını gösterir.
Acil Kontrasepsiyon: Korunmasız cinsel ilişki sonrasında istenmeyen gebelikleri önlemek amacıyla kullanılır. Gebelik meydana geldikten sonra etkili olmayan ve düşük yapıcı özelliği bulunmayan bu haplar, yüksek dozda progesteron içerir. Halk arasında “ertesi gün hapı” olarak bilinen bu ilaçlar, düzenli kullanım için değil, acil durumlarda kullanılır. İlişkiden sonraki en kısa sürede, maksimum 72 saat içinde alınmalıdır. 72 saatten sonra veya gebelik oluştuğunda etkisizdir. Etkinliği, alındığı zamana bağlıdır ve ertesi gün hapları, düzenli bir doğum kontrol yöntemi olarak değil, acil durumlar için tasarlanmıştır. Hormon içeriği nedeniyle kanama ve adet düzensizliklerine neden olabilirler.
Doğum Kontrol Hapı Ne İşe Yarar?
Doğum kontrol hapı nasıl kullanılır konusunu detaylıca anlattık. Şimdi gelelim temel işlevlerine! Bu haplar, rahimdeki mukus tabakasını kalınlaştırarak sperm hücrelerinin yumurtaya ulaşmasını zorlaştırmaktır. Ayrıca, rahmin iç duvarını incelterek, döllenmiş bir yumurtanın rahme tutunmasını ve gelişmesini güçleştirir. Bu hapların asıl etki mekanizması ise, ovülasyonu yani yumurtlamayı engellemektir. Bu üçlü etki mekanizması sayesinde doğum kontrol hapları, gebeliği önlemede oldukça etkili bir yöntemdir.
Doğum Kontrol Hapının Avantajları Nelerdir?
Doğum kontrol haplarının, 24 saat boyunca istenmeyen gebeliklere karşı koruma sağlamasının yanı sıra, birçok yararlı etkisi bulunmaktadır:
- Doğurganlık Fonksiyonlarının Geri Kazanılması: İlaç kullanımı sonlandırıldığında, üreme fonksiyonları hızla normal durumuna döner ve kişi kısa süre içinde hamile kalabilir.
- Ağrılı Adet Dönemlerini Hafifletme: Doğum kontrol hapları, özellikle ağrılı adet dönemlerini hafifletmede etkilidir.
- Ektopik Gebelik Riskini Azaltma: Bu haplar, dış gebelik olarak bilinen ve ciddi sağlık riskleri taşıyan durumların oluşma riskini düşürür.
- Şiddetli Adet Kanamalarını Dengeleme: Bazı kadınlarda görülen aşırı adet kanamalarını dengelemede yardımcı olur.
- Fonksiyonel Yumurtalık Kistlerinin Tedavisi: Belirli türdeki yumurtalık kistlerinin tedavisinde etkili olabilir.
- Premenstrüel Sendrom (PMS) Belirtilerini Azaltma: Adet öncesi dönemde yaşanan gerginlik, ruh hali değişiklikleri gibi PMS belirtilerini azaltmada yardımcıdır.
- Rahim Kanseri Riskini Düşürme: Uzun vadede rahim kanseri riskini azalttığı düşünülmektedir.
- Endometriozis Tedavisi: Endometriozis gibi rahatsızlıkların tedavisinde kullanılabilir.
- Adet Düzeninin Kontrolü: Haplar, adet tarihlerinin doktor gözetiminde öne alınması ya da ertelenmesinde de kullanılabilir. Bu, özel günler ya da tatiller için adet döneminin ayarlanmasını mümkün kılar.
Doğum Kontrol Hapının Dezavantajları Nelerdir?
Doğum kontrol hapı nasıl kullanılır sorusu bir yana bu hapların dezavantajları da kadınlar tarafından oldukça merak edilen konuların başına gelir. Bu hapın kullanımı bazı dezavantajlar da içerebilir, bunlar arasında kilo değişimi, cinsel istekte azalma, duygusal dalgalanmalar, memelerde hassasiyet ve baş ağrısı gibi yan etkiler bulunabilir. Diğer olası dezavantajlar şunlardır:
- Ara Kanamalar: İlk 2-3 ay içerisinde, leke şeklinde ara kanamalar meydana gelebilir.
- Mide Bulantısı: Hap kullanımı başlangıcında hafif mide bulantısı oluşabilir; bu durum, ilacın kullanımının kesilmesini gerektirmez.
- Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklardan Koruma Sağlamaz: Doğum kontrol hapları, gebelikten korurken cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruma sağlamaz.
- Düzenli Kullanım Gereksinimi: Haplar, her gün ve aynı saatte alınmalıdır, bu düzenin bozulması etkinliğini azaltabilir.
- Pıhtı Oluşumu Riskinde Artış: Doğum kontrol hapları, bazı durumlarda kan pıhtısı oluşumu riskini artırabilir.
- Kullanım Kısıtlamaları: Gebelik şüphesi veya varlığında, ayrıca damar tıkanıklığı, diyabet, hipertansiyon, karaciğer hastalıkları ve tanımlanamayan şiddetli vajinal kanama gibi durumlarda kullanılmamalıdır.
Doğum kontrol hapı kullanımına başlamadan önce, bir kadın doğum uzmanına danışılmalı ve muayene olunmalıdır. Ayrıca, hasta halihazırda kullandığı diğer ilaçlar hakkında doktorunu bilgilendirmelidir. Bu önlemler, olası yan etkilerin ve risklerin azaltılmasında önemli rol oynar.
Doğum Kontrol Hapı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Bu başlık altında, bu kontraseptif yöntemin etkinliği, kullanım şekli, olası yan etkileri ve sağlık üzerindeki genel etkileri hakkında en çok merak edilen soruları ve bu soruların uzmanlar tarafından verilen cevapları ele alacağız.
Doğum kontrol hapı kilo aldırır mı?
Doğum kontrol haplarına başladığınızda, başlangıçta hafif bir kilo artışı gözlemleyebilirsiniz, ancak bu genellikle vücudun su tutması ile ilişkilidir ve doğrudan hapların kendisiyle bağlantılı değildir. Gerçekte, doğum kontrol haplarının kilo artışına neden olduğuna dair kesin bir kanıt bulunmamaktadır. Doğum kontrol hapı nasıl kullanılır hakkında sorularınız varsa Doktor İrem Yengel’in Küçükçekmece’deki ofisine uğrayabilir kendisinden “buraya tıklayarak” birebir özel randevu alabilirsiniz!
Ayrıca, günümüzde piyasada bulunan yeni jenerasyon doğum kontrol haplarında bulunan hormon miktarı oldukça azdır, bu da kilo artışı yapma olasılıklarını azaltır. İlk hafta veya ayda kilo artışı yaşanıyorsa, bu genellikle vücuttaki suyun tutulmasına bağlı bir ödemden kaynaklanabilir. Eğer kilo artışı daha sonraki aşamalarda devam ediyorsa, bu durum haplar dışında başka bir faktörle ilişkili olabilir.
Kimler doğum kontrol hapını kullanamaz?
Doğum kontrol hapları oldukça etkili bir kontraseptif yöntem olmasına karşın, bazı bireylerde yan etkilere neden olabilir. Eğer düzenli kullanım sonrasında 1-2 aylık bir sürede yan etkiler devam ediyorsa, bu durum doktorla paylaşılmalıdır.
Hipertansiyon, diyabet, kan pıhtılaşma sorunları, inme geçmişi, kalp kapakçık hastalıkları veya meme kanseri öyküsü olan kişilerin doğum kontrol hapı kullanımından kaçınmaları gerekir. Bazı nörolojik rahatsızlıklar da doğum kontrol haplarının kullanımını sakıncalı hale getirebilir.
Bu sebeple, doğum kontrol hapı kullanımına başlamadan önce doktora danışmak büyük önem taşır. Ayrıca, 35 yaş üzeri bireyler ve sigara içen kişiler için de doğum kontrol haplarının kullanılması tavsiye edilmez. Bu durumlar, hapların risklerini ve yan etkilerini artırabilecek faktörler arasında yer alır.
Doğum kontrol hapı aldıktan sonra ne zaman ilişkiye girilmeli?
Eğer kombinasyon doğum kontrol haplarına adet döngüsünün ilk beş günü içinde başlanırsa, bu haplar hemen etkili olmaya başlar. Ancak, bu sürenin dışında, örneğin adet döngüsünün başka bir zamanında haplara başlanırsa, tam koruyucu etkinin sağlanması yaklaşık yedi gün sürebilir.
Bu durumda, ilk yedi gün boyunca ek bir doğum kontrol yöntemi kullanılması önerilir. Bu, hapların etkili koruma sağlamaya başlaması için gereken zamandır. Doğum kontrol hapı nasıl kullanılır yazımızı okuyup detaylıca tüm bilgileri edinebilirsiniz!
Doğum kontrol hapı kısırlığa yol açar mı?
Doğum kontrol haplarının kısırlığa yol açtığına dair bir durum mevcut değildir. Hap kullanımını durdurduktan sonra, genellikle 1-2 ay içinde adet döngüsü normal ritmine geri döner ve bu süreçten sonra gebelik planlamak mümkün olur. Bu, hapların uzun vadeli bir etkisi olmadığını ve üreme sağlığı üzerinde kalıcı bir zararlarının bulunmadığını gösterir.
Doğum kontrol hapı %100 önler mi?
Kombine hormonal kontraseptifler, düzgün ve düzenli bir şekilde kullanıldığında %99 oranında etkinlik gösterir. Bu etkinlik, spiral gibi uzun süreli doğum kontrol yöntemlerine çok yakın olmasa da, prezervatif gibi bariyer yöntemlerine göre daha yüksek bir güvenlik seviyesi sunar.
İlk kez doğum kontrol hapı kullananlar ne yapmalı?
Doğum kontrol hapı paketleri, genellikle 21 veya 28 hap içerir. İdeal olarak, haplara adet döngüsünün ilk günü başlamak en uygunudur, fakat adetin başlamasından sonraki ilk 2-3 gün içinde de başlanabilir. Haplar her gün, tercihen aynı saatlerde alınmalı ve paket bitene kadar bu düzen sürdürülmelidir.
Doğum kontrol hapını genç kızlar kullanabilir mi?
Evet, çeşitli sağlık ve tıbbi sebeplerle, genç kızlar da doğum kontrol hapı kullanımına başvurabilirler.
İstanbul Küçükçekmecedeki kliniğimizi arayarak “doğum kontrol hapı nasıl kullanılır” hakkında bilgi alabilir ve diğer tüm işlemler için Dr. İrem YENGEL’in deneyimine güvenebilirsiniz.
