Hamilelik, döllenmiş bir yumurtanın rahmin iç yüzeyine yapışması ile başlar. Ektopik (dış) gebelik ise, döllenmiş bir yumurtanın kendisini rahmin dışında implante etmesidir. Bu işlemi genellikle fallop tüpleri (yumurtalıkları rahme bağlayan yapı) üzerinde gerçekleştirir.
Dış Gebelik Nedir?
Gebeliğin rahim dışında gerçekleşmesi durumunda bebek gelişemez ve hamileliğin devam etmesi halinde sağlığınız risk altına girebilir. Bu sebeple gebelik kontrolleri, anne ve bebek sağlığı göz önüne alındığında büyük bir önem arz eder. Peki, dış gebelik neden olur?
Dış Gebelik Neden Olur?
Ektopik gebelik, bildirilen gebeliklerin %2’sinde görülen yüksek riskli bir durumdur. Bu oran, 1970’lerde kaydedilenden beş kat daha fazladır. Son zamanlarda, vakaların çoğuna (%80) erken evrede teşhis konulabilmektedir.
Bununla birlikte;
Ektopik gebelik hala gebeliğe bağlı ölümlerin %4 ila %10’unu oluşturuyor ve sonraki gebeliklerde yüksek bir ektopik bölge gebelik insidansına yol açıyor.
Dış gebelik neden olur sorusuna yanıt niteliğindeki bazı faktörler şu şekildedir:
- Fallop tüplerinin iltihaplanması ektopik gebelik ile doğrudan ilişkilendirilir. Bu nedenle klamidya (cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon) ve bel soğukluğu (cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon, Neisserria gonorrhoeae isimli bir bakteri neden olur) önlenmesi; dış gebeliğin görülme sıklığını azaltmada bir parola olmalıdır.
- Fallop tüplerinin fonksiyonunu olumsuz etkileyecek diğer tıbbi durumlar
- Üreme organlarının fonksiyonunu olumsuz yönde etkileyecek durumlar
- Doğum kusurları
- Hormonal bozukluklar
- Genetik anomaliler
- 35 yaş ve üzeri anne olunması
- Rahim içi aracı ve tüp ligasyonu uygulamasına rağmen gebe kalma durumunda
- Pelvik inflamatuar hastalık geçirmiş olmak
- Sigara kullanımı
- Daha önce dış gebelik geçirmiş olmak
- Abdominal, pelvik cerrahi ve kürtaj öyküsü
- Endometriozis
Dış Gebelik Belirtileri
Dış gebelik belirtileri genellikle gebeliğin 4. ve 12.haftaları arasında başlar ve sıklıkla şunları içerir:
- Adet gecikmesini pozitif gebelik testi takip ediyorsa ve bununla birlikte diğer gebelik belirtilerine sahipseniz, dış gebelik yaşıyor olabilirsiniz. Bu durumda hamilelik testiniz negatif de çıkabilir. Hamilelik testi negatif olmasına rağmen şüpheleriniz devam ediyorsa, konu hakkında doktorunuzu bilgilendirmeniz önemlidir.
- Bıçak saplanmasına benzer ağrılar
- Karın bölgesinde meydana gelen ani ve keskin ağrı
- Vajinal kanamalarınız normal adet dönemlerinizin aksine sulu ve koyu kahverengi olabilir. Üstelik sık bir şekilde gerçekleşip sonlanabilir.
- Baş dönmesi ve baygınlık
- Sindirim sistemi bozuklukları / Bu durum kimi zaman idrar ve dışkı yaparken ağrıya neden olabilir. Hamilelik sürecinde sindirim sistemi bozuklukları normal karşılanabilir ancak her semptom, belirli aralıklarla doktor tarafından izlenmelidir.
- Omuzun bittiği ve kolun başladığı noktada meydana gelen ve omuz ucu ağrısı olarak bilinen ağrı. Bu ağrı dış gebeliğe bağlı gelişen iç kanamadan kaynaklanabilir.
Dış Gebelik Tanısı Nasıl Konulur?
Dış gebeliğin erken evrede teşhisi, birçok riskli sonuçları engellememize yardımcı olabilir. Bu nedenle dış gebeliğin herhangi bir şüphesi dahilinde, mevcut durum irdelenmeli ve takipte kalınmalıdır. Dış gebelik belirtileri çoğunlukla 5.haftadan sonra görülür.
Dış gebelik tanısı için şu yöntemler kullanılabilir:
1-) Gebelik testleri (Beta hCG)
Bir kan testi ile, vücudunuzda ne kadar insan koryonik gonadotropin (hCG) hormonu bulunduğu tespit edilir. Bu hormon hamilelik sırasında üretilir ve hamilelik durumunuz hakkında bilgi sağlar.
Ultrason testi ile hamileliğiniz netleşene kadar (Gebe kalımından 5-6 hafta sonrasına dek) gebelik testleri tekrar edilebilir.
2-) Ultrasonografi (Vaginal)
Vajinal ultrasonografi, döllenmiş yumurtanın nereye implante olduğunu görüntülemek için kullanılır. Test sırasında vajina bölgenizden bir alet ilerletilerek ses dalgaları ile görüntüleme sağlanır.
3-) Kuldosentez
Belirli tıbbi rahatsızlıklar durumunda (yumurtalık kisti, dış gebelik vs.) rahim arkasında sıvı birikebilir. Kuldosentez yöntemi ile bui sıvı alınarak herhangi bir rahatsızlığa sahip olup olmadığınızın tespiti sağlanabilir.
4-) Rahim Biyopsisi
Rahim biyopsisi, mikroskop altında incelenmek üzere uterusun (rahim) iç yüzeyinden küçük bir doku parçasının alındığı tıbbi bir işlemdir. Çıkarılan doku birçok yönden incelenir.
Dış Gebelik Nasıl Önlenir?
Dış gebelik her durumda tahmin edilmesi zor bir tablo olduğundan, önlenmesi mümkün olmayabilir. Ancak bu rahatsızlığa yakalanma riskinizi azaltacak bazı yollar vardır:
Sigara kullanmamak: Hamile kalmaya çalışmadan önce sigara kullanımı bırakmak dış gebelik dahil birçok olası risk faktörlerinin önüne geçecektir.
Cinsel ilişkide parter sayısını sınırlamak
Cinsel ilişki esnasında prezervatif kullanımını sağlayarak; cinsel yolla bulaşan enfeksiyon ve pelvik inflamatuar hastalık riskini minimum düzeye indirmek. Bu iki durumun dış gebelik riskini arttıran faktörler arasında yer aldığını unutmayın.
Dış Gebelik Tedavisi Nasıldır?
Rahim dışı gebelik, tüm gebeliklerin %1.3-2.4’ünde ortaya çıkan, gebeliğin ilk trimester komplikasyonudur. Döllenmiş bir yumurtanın rahim dışında gelişmesi mümkün değildir ve ileri vadede hayatı tehdit eden komplikasyonlar meydana getirebilir. Bu nedenle ektopik dokunun çıkarılması veya ilaçla sonlandırılması gerekir.
İlaç Tedavisi
Dış gebelik tedavisi erken evrede ilaç yoluyla sağlanabilir. Bu tedavide mevcut dokuya ait hücreleri yok eden ve gelişmesini durduran ilaçlar enjeksiyon yolu ile kademeli olarak verilir. İlaç sonrası süreç doktor kontrolünde takip edilmeli ve ihtiyaç halinde tedavi sonlandırılmalı veya devam ettirilmelidir.
Dış gebelik tedavisi uygulamalarındaki en önemli husus, dış gebeliğin kesin tanısının konmasıdır. Bu nedenle bu işlemler mutlaka bir uzman kontrolünde gerçekleştirilmelidir.
İlaç tedavisi etkili olduğunda düşük ile benzer şu semptomlara neden olabilir:
- Kanama
- Kramp
- Doku geçişi
İlaç tedavisi cerrahi yöntemlere nazaran daha az risklidir. Fallop tüpü hasarı gibi tehlikeleri saf dışı bırakır.
Cerrahi
Dış gebelik, anne için güvenli değildir. İlaçla tedavinin sağlanamadığı evrelerde embriyonun cerrahi olarak çıkarılması amaçlanır. Embriyonun çıkarımı sırasında fallop tüpleri hasar görebilir. Ancak, işlemin ardından fallop tüpleri kontrol edilerek herhangi bir hasar gözlemlenmesi durumunda onarılarak ameliyat tamamlanır.
Ameliyat sonrasında hafif vajinal kanama ve kan pıhtısı gelmesi beklenen bir durumdur. Ancak durmayan kanama, aşırı kanama, şiddetli ödem ve kötü kokulu akıntı durumlarında mutlaka doktorunuz ile iletişime geçmeniz gereklidir.
Acil Cerrahi
Ağır kanama komplikasyonu ile hastaneye başvuran hastalarda acil cerrahi uygulanabilir. Acil cerrahi karın insizyonu (kesi) veya laporoskopi ile yapılabilir. Bazı durumlarda fallop tüpü yırtıldığından cerrahi sırasında çıkarılması gerekir. Ancak, ağır hasarın olmadığı durumlarda fallop tüpünün kurtarılması mümkündür.
Dış Gebelik İle İlgili Doktor İrem Yengel’e Sıkça Sorulan Sorular
Dış Gebelikten Sonra Tekrar Hamile Kalınabilir Mi?
Dış gebelik geçiren bireylerde bu durumun tekrarlaması ihtimaller arasındadır. Ancak başarılı bir gebelik geçirilmesi de mümkündür. Doktorunuzla dış gebelik riskini arttıran faktörler hakkında konuşarak temkinli bir şekilde ilerleyebilirsiniz.
Ayrıca dış gebelik sürecinden hemen sonra hamilelik yaşanması mümkün olsa da ilk üç ay bekleme ve iyileşme önerilmektedir.
Fallop Tüpü Alınırsa Hamile Kalınabilir Mi?
Fallop tüplerinizden birini aldırdıysanız, yeniden bebek sahibi olabilirsiniz. Bunun yanı sıra yumurtanın yumurtalıktan çıkarılarak rahme implante edildiği yardımcı hamilelik prosedürleri de (in vitro fertilizasyon / IVF) vardır.
Dış Gebeliğin En Büyük Komplikasyonu Nedir?
Eğer dış gebelik esnasında döllenmiş yumurta büyümeye devam ederse, fallop tüpüne hasar verebilir ve alt karında bölgenizde ağrıya yol açar. Bunun yanı sıra istenmeyen bir tablo olan; dış gebeliğin karın boşluğuna veya çevre bağlar içerisine patlaması durumu yaşanabilir. Dış gebeliğin her komplikasyonunda anne hayatı tehlikededir.
Dış Gebeliğin Erken Dönemde Fark Edilmemesi Mümkün Mü?
Normalde, bir yumurta fallop tüpünde döllenir ve rahim içerisine implante olur. Dış gebelik, gebeliğin rahim dışında yaşanması sonucu olur ve bu durum kanamada renk değişikliği, keskin ağrı gibi semptomlarla kendini gösterebilir.
Vücudumuz yolunda gitmeyen bir şeyler olduğunda bize çeşitli şekillerde uyarılar verebilir. Bu uyarıları dikkate alıp kontrollerimizi düzenli olarak sağladığımızda erken evrede fark edilmesi oldukça olasıdır.
Tedavi Aşamasında Hangi Yöntemler Kullanılıyor?
Dış gebelik tedavisinde uygulanan başlıca tedavi yöntemleri şu şekildedir:
Dış gebelik durumuna tam olarak tanı konması ve hangi tedavi yönteminin uygulanması gerektiği konusunda izleme aşamasından sonra
İlaç tedavisi: Gebeliğin büyümesini durdurmak ve sonlanmasını sağlamak için erken evrede uygulanan tedavi yöntemi
Cerrahi: İzleme ve ilaç tedavisi yöntemlerinin birlikte dış gebeliği sonlandıramayacağı kararına varıldığında, cerrahiye başvurulur. Cerrahi ile embriyo dokusu çıkarılır ve fallop tüpleri hasar görmüş ise onarılır.
